Ahavas Jisroël - Liefde voor de medemens

door Rabbi Shabtai Slawaticki

Het nieuws had zich bliksemsnel verspreid naar alle hoeken van de wereld. De mensen waren tot in het diepst van hun wezen geschokt; bereid om alles op te offeren om het oordeel te vernietigen en de onschuldige te redden. Rabbijnen en vooraanstaande mensen waren bij­eengekomen om te overleggen hoe en wat te doen. Grote sommen geld stonden voor dit doel te hunner beschikking. Een miljoen joden in Rusland leefde in angstpsychose om hetgeen er ging gebeuren.
Waar ging het toch om? Om één man - een man wiens naam tot op dat ogenblik onbekend was - Mendel Beilis, een eenvoudige jood zonder speciale karaktereigenschappen. Zestig jaar geleden vond zijn proces plaats in Rusland. Mendel B. werd beschuldigd van een rituele moord. Hij zou een christenkind hebben gedood om matzes te bakken. En zo werd de naam van M. Beilis het onderwerp van gebed van duizenden joden.
Een nieuwe naam in de encyclopedie. De grootrabbijn van Moskou moest de antisemitische aantijgingen weerleggen. Met andere woorden: bewijzen dat het joodse geloof nooit veroorlooft om bloed van mensen te gebruiken voor welk doel dan ook. De antisemieten rechtvaardigden hun woorden zich baserend op de Talmoed: "U, het joodse volk wordt <odom>mens genoemd, de andere volkeren niet". Dit zou het bewijs zijn dat de christenen niet als mens worden beschouwd en gedood mogen worden.
De beroemde rabbijn, Rabbi Meïr Shapira, heeft dit als volgt weerlegd: Het begrip <odom> mens heeft een speciale betekenis. Andere uitdrukkingen voor mens worden in enkel- en meervoud gebruikt. <Odom> daarentegen alleen in het enkelvoud, omdat het het begrip achdut - eenheid - in zich draagt.

Wie is gerechtigd om deze naam te dragen? Hoeveel mensen worden ter dood veroordeeld? Wie trekt er zich iets van aan? Alleen de familieleden.
Daarentegen reageert het joodse volk uit alle hoeken van de wereld. Hun geweten laat hen niet met rust. Zij aanvaarden de strijd en strekken de helpende hand uit naar degene die door het noodlot wordt getroffen.
Zij verdienen de naam <odom> omdat ze zich zo met elkaar verbonden voelen en niet, volgens een verkeerde verklaring, dat ze andere volkeren mogen vermoorden.
Dit verhaal is één van de vele getuigen van de wonderlijke eenheid van het jodendom. Deze eenheid wekt enerzijds bij de volkeren eerbied op en is anderzijds de oorzaak van antisemitisme. Maar dit gevoel van eenheid is in de joodse ziel ingeworteld, zodat zelfs de zwaarste vervolgingen van de antisemieten gedurende de eeuwen dit niet konden ontwortelen. Dit was de lichtstraal in de donkere verbanning. Tot vandaag kloppen alle joodse harten bij het vernemen van het leed der joden in Rusland en elders.
Deze achdut van het volk geldt als maatstaf van zijn hoogten en diepten. Daarvoor bestaan veel bewijzen.
De Wijzen zeggen dat G'd enkel de Tora aan zijn volk zou geven wanneer het volk haar zoals één man met één hart zou ontvangen. Dat wil zeggen dat indien er één jood zou ontbreken, G'd de Tora niet zou geven. Er staat geschreven dat de joden 600.000 zielen tellen, hetzelfde getal als het aantal letters in de Tora. Indien één letter ontbreekt is de Tora onbruikbaar. Datzelfde geldt bij de joden: ontbreekt er één, dan ontbreekt er iets aan het hele volk.
Zodra de eenheid bij de joden wankelt en er verdeeldheid heerst, valt zijn maatstaf. De Wijzen vragen: waarom werd het 2e Beth-Hamikdosh verwoest? Er werd toch Tora geleerd en geboden onderhouden? Het antwoord luidt: Wegens zinloze haat. Wanneer er belangeloze liefde zal heersen, zal het Beth-Hamikdosh weer worden opgebouwd.
Waarom is deze Mitswe van zo'n grote betekenis?
Toen de vreemdeling aan Hillel naar de basis van het joodse geloof vroeg, antwoordde hij: "Liefde van Jisroël".
Wat betekent liefde - Ahava? Dit begrip heeft vandaag een verkeerde betekenis.
Een klein kind zegt tegen zijn moeder: "Mamma, ik lust (hou van) chocolade. Geef mij a.u.b." Is dit liefde? Wat doet het kind met de chocolade? Bewaart hij die in een mooie doos? Legt hij die op een ereplaats? Of verslindt hij het zonder iets over te laten?
Hoe is dat met de liefde tegenover een vriend?
Waarom houden we van de ene of van de andere? Is het omdat wij het prettig vinden ons met hem te onderhouden? Of omdat hij een belangrijk of invloedrijk persoon is en dit ons ten goede komt. Of andere dergelijke redenen? Ligt in al deze zogenaamde liefdes geen egoïsme? In tijd van tegenstand of zorgen vervliegen deze vriendschappen zoals rook - omdat men er geen voordeel meer kan uithalen.
Er wordt gezegd dat vriendschap niet bestaat, wel interesse. Dat herinnert mij aan een grap. Een vrouw was verantwoordelijk voor het onderhoud van een groot kantoorgebouw in N.Y. Één van de eigenaars had vernomen dat deze vrouw jarig was. Zijn vrienden besloten om voor haar een groot feest te organiseren. Toen de vrouw dit hoorde, smeekte ze de baas om dit feest af te gelasten. De baas zei: "Maar de huurders willen dankbaarheid en erkentelijkheid tot uitdrukking brengen voor je trouwe werk". Hierop antwoordde de werkvrouw: "Heb je er al over nagedacht hoeveel werk dit voor mij betekent na het feest? Is dit vriendschap?"
De ware betekenis van vriendschap is zich boven zichzelf verheffen en zijn naaste boven zichzelf liefhebben en dit niet vanwege persoonlijke, egoïstische redenen. Liefde voor Israël betekent: "houden van zijn naaste".
Egoïstische mensen zullen deze opvatting zeker niet delen.
Voor hen laten wij bewijzen dat er in de <ware liefde voor Israël> ook een egoïstisch belang ligt. Geluk is echter niet afhankelijk van zijn bezittingen, aantal auto's of het bijvoegen van nullen op zijn bankrekening. Dit is tijdelijk plezier en geen bestendig geluk.
Intens geluk is geluk brengen aan een ander. Zichzelf vergeten en denken aan hetgeen uw naaste ontbreekt. Degene, die een ware <Baal chesed> - een goedhartig mens - heeft leren kennen, heeft ook de innerlijke bevrediging van die persoon waargenomen. De psychologen zijn ook tot deze vaststelling gekomen en niemand twijfelt er meer aan. De Gemara brengt dit in een korte zin: "De arme doet voor de rijke veel meer, dan de rijke voor de arme..."
Één der verklaringen is: De rijke geeft aan de arme een geldstuk - dit is begrensd - maar de arme bezorgt de rijke een onbegrensd innerlijke spirituele voldoening en geluk in deze wereld en in de toekomstige wereld. Dit is geen theorie maar realiteit. Probeer het zelf eens. Breng morgen geluk aan je naaste al is het maar een goede morgen met een glimlach, toon interesse voor zijn problemen en help hem zoveel je kunt. Je zult bij je zelf het geluksgevoel ontdekken.
Rav Desler zei aan ieder stel dat ging trouwen: "Denk er steeds aan <je andere helft> tevreden te stellen. Van het ogenblik dat je van hem begint te verlangen verwijder je jezelf van het geluk....".